پلی اتیلن یا پلی اتن یکی از سادهترین و ارزانترین پلیمرها است.
پلی اتیلن جامدی مومی و غیر فعال است. این ماده از پلیمریزاسیون اتیلن بدست میآید و بطور خلاصه بصورت PE نشان داده میشود.
مولکول اتیلن ( C2H4 ) دارای یک بند دو گانه C=C است. در فرایند پلیمریزاسیون باند دو گانه هر یک از مونومرها شکسته شده و بجای آن پیوند سادهای بین اتمهای کربن مونومرها ایجاد میشود و محصول ایجاد شده یک درشتمولکول است.
تاریخچه تولید پلی اتیلن
پلی اتیلن اولین بار بطور اتفاقی توسط شیمیدان آلمانی “Hans Von Pechmanv” سنتز شد. او در سال ۱۸۹۸ هنگام حرارت دادن دی آزومتان ، ترکیب مومی شکل سفیدی را سنتز کرد که بعدها پلی اتیلن نام گرفت.
اولین روش سنتز صنعتی پلی اتیلن بطور تصادفی توسط “ازیک ناوست” و “رینولرگیسون” ( از شیمیدانهای ICI ) در ۱۹۳۳ کشف شد. این دو دانشمند با حرارت دادن مخلوط اتیلن و بنزالدئید در فشار بالا ، مادهای موممانند بدست آوردند. علت این واکنش وجود ناخالصیهای اکسیژندار در دستگاههای مورد استفاده بود که بعنوان ماده آغازگر پلیمریزاسیون عمل کرده بود. در سال ۱۹۳۵ “مایکل پرین” یکی دیگر از دانشمندهای ICI این روش را توسعه داد و تحت فشار بالا پلیاتیلن را سنتز کرد که این روش اساسی برای تولید صنعتی LDPE در سال ۱۹۳۹ شد.
استفاده از انواع کاتالیزورها در سنتز پلیاتیلن
اتفاق مهم در سنتز پلی اتیلن، کشف چندین کاتالیزور جدید بود که پلیمریزاسیون اتیلن را در دما و فشار ملایمتری نسبت به روشهای دیگر امکانپذیر میکرد.
اولین کاتالیزور کشف شده در این زمینه تری اکسید کروم بود که در ۱۹۵۱ ، “روبرت بانکس” و “جان هوسن” در شرکت فیلیپس تپرولیوم آنرا کشف کردند. در ۱۹۵۳، “کارل زیگلر” شیمیدان آلمانی سیستمهای کاتالیزور شامل هالیدهای تیتان و ترکیبات آلی آلومینیومدار را توسعه داد. این کاتالیزورها در شرایط ملایمتری نسبت به کاتالیزورهای فیلیپس قابل استفاده بودند و همچنین پلی اتیلن یک آرایش (با ساختار منظم) تولید میکردند. سومین نوع سیستم کاتالیزوری استفاده از ترکیبات متالوسن بود که در سال ۱۹۷۶ در آلمان توسط “والتر کامینیکی” و “هانس ژوژسین” تولید شد.
کاتالیزورهای زیگلر و متالوسن از لحاظ کارکرد بسیار انعطافپذیر هستند و در فرایند کوپلیمریزاسیون اتیلن با سایر اولفینها که اساس تولید پلیمرهای مهمی مثل VLDPE و LLDPE و MDPE هستند، مورد استفاده قرار میگیرند.
اخیرا کاتالیزوری از خانواده متالوینها با قابلیت استفاده بالا برای پلیمریزاسیون پلی اتیلن به نام زیرکونوسن دی کلرید ساخته شده است که امکان تولید پلیمر با ساختار بلوری (تک آرایش) بالا را میدهد. همچنین نوع دیگری از کاتالیزورها به نام کمپلکس ایمینوفتالات با فلزات گروه ششم مورد توجه قرار گرفته است که کارکرد بالاتری نسبت به متالوسنها نشان میدهند.
تاریخچه پلی اتیلن
کلمه پلیمر از کلمه یونانى( پلى ) به معناى چند و ( مر ) به معناى واحد و یا قسمت بوجود آمده است . پلیمرها را اشتباها رزین ، الاستومر و پلاستیک نیز مىنامند.
در حالى که پلاستیک تنها یک صفت است که براى مواردى به کار مى رود که قابلیت تغییر شکل بر اثر فشار را دارا هستند و اغلب اشتباها به عنوان یک کلمه اصلى براى صنایع پلاستیک و تولیدات آن به کار مى رود.
اولین بار کلمه پلیمر توسط شیمى دانى به نام رنالت در سال ۱۸۳۵، به کار رفت و اولین کاربرد تجارى مواد پلیمرى در سال ۱۸۳۴ با کشف کائوچو آغاز شد.
لکن اولین پلاستیک مصنوعى با نام نیترات سلولز در سال ۱۸۶۲ کشف و در سال ۱۸۶۸ وارد بازار شد.
نایلون در سال ۱۹۳۸، پلى اتیلن در سال ۱۹۴۲، پلى پروپیلن در سال ۱۹۵۷،پلى بوتیلن درسال ۱۹۷۴و پلیمرهاى کریستال مایع براى ساخت اجزاى الکترونیکى در سال ۱۹۸۵رایج گردیدند.
پلیمرها به سه نوع پلیمرهاى طبیعى ، طبیعى اصلاح شده و مصنوعى تقسیم مى شوند.
اولین پلاستیکهاى صنعتى مدرن حدود ۱۰۰سال پیش رواج یافتند ولى در دهه هاى اخیر رشد فزاینده و گوناگونى در صنایع به وقوع پیوست .
حدود ۶۰پلیمر بسیار مهم تاکنون به بازار عرضه شده که مشتقات آنها به بیش از ۲۰۰۰مورد مى رسد و کماکان در حال افزایش است. پلى اولفینها پلیمرهاى گرما نرم با خواص تقریبا مشابه و فرمولاسیون نزدیک به هم هستند که انواع معروف آنها پلى اتیلن ها، پلی پروپیلن ها و پلى بوتیلن ها مى باشند که در صنایع لوله ،کاربرد فراوانترى دارند.
بررسی انواع مختلف پلی اتیلن ها و مزایای هر یک نسبت به دیگری
با یک نگاه به جدول زیر متوجه میشوید از نظر انبساط، مقاومت در برابر حلالها، مقاومت کششى، مقاومت فشردگى، و مقاومت حرارتى و نفوذ پذیرى گازى پلىپروپیلنها امتیاز بیشترى نسبت به پلى اتیلنها داشته و به علت مقاومت حرارتى و مقاومت کششى پلى پروپیلنها از پلى بوتیلنها بهتر هستند. این موارد از جمله مهمترین مواردى هستند که در صنعت لوله کشى آب سرد گرم مورد نظر مى باشند و باعث امتیاز پلى پروپیلن ها مى شوند. البته در این میان لوله هاى با ترکیب پلیمر و آلمینیوم نیز تولید شدند که به دلیل گرانى و اتلاف حرارتى و … به علت وجود فلز در آنها زیاد مورد استقبال قرار نگرفت.
پلى پروپیلن ها |
پلى بوتلین ها |
پلى اتیلن ها |
ازنظر |
مقاومت شیمیایى |
مقاومت شیمیایى |
مقاومت شیمیایى |
شیمیایى |
ارزان بدون فن آورى |
تا حدى گران |
قیمت ارزان و موجود بودن در |
هزینه |
۲۶ حد اکثر |
———————— |
۵۰ حد اکثر |
انبساط حرارتى |
مورد حمله |
مورد حمله |
مورد حمله |
اسیدهاى اکسید کننده |
می شکند لکن تثبیت می گردد |
خرد می شود |
تثبیت کننده دارد |
اثر نور خورشید و اشعه ماوراى بنفش |
آرام |
سریعاً میسوزد |
آرام |
سرعت اشتعال |
مقاوم تا |
مقاوم |
مقاوم تا |
در برابر حلالها |
مقاوم |
مقاوم |
مقاوم |
در برابر بازها |
۳۱-۶۲ |
۲۶-۳۰ |
۴-۳۸ |
مقاومت کششى |
۳۸-۵۵ |
————————– |
۱۹-۲۵ |
مقاومت فشردگى |
۰/۰۲۵-۰/۲۵ |
نمی شکند ( کاملاً ارتجاعى ) |
۲۵-۱ |
ضربه پذیرى ایزود |
۸۵-۱۱۰ راک ول |
۵۵-۶۵ شر |
۴۱-۷۰ راک ول |
سختى |
قابل استفاده در لوله کشى گاز |
————————– |
غیر قابل استفاده در خلاء |
نفوذ پذیرى گازى |
۱۱۰-۱۶۰ |
کمتر از ۱۱۰ |
۸۰-۱۲۰ |
مقاومت حرارتى (درجه سانتیگراد) |